ANTZINAKO EGIPTOKO HORMA-IRUDIA

ANTZINAKO EGIPTOKO HEZKUNTZA ETA HIZKUNTZA

BERASTEGI ELURTUTA

Atzo, urtarrilak 21, asteazkena, arratsaldean Berastegin elurra egiten hasi zen eta gauean zertxobait zuritzen. Lotara joan eta gaur goizean esnatu garenean, dena zuri zuri eta biguna zegoen.

Elurra mara-mara,

elurra mara-mara,

txof, txof, txof, txof, txof, txof, txof! (BIS)

EGIPTOKO ERAIKUNTZA GARRANTZITSUENAK

PIRAMIDEA → Piramidea Egiptoko faraoien hilobi gisa erabiltzen zen eraikin handia zen, oinarria karratua eta lau aurpegiak triangeluak zituena. 70 piramide inguru daude eta ezagunenak Keops, Kefren eta Mikerinos dira.

ESFINGEA → Esfingea orohar, gizakiaren burua eta lehoi baten gorputza

irudikatzen duen animali mitologiko bat da. Esfingeak, antzinako egiptoarrek asmatu zituzten. Esfingeak, erregetzaren ikur ziren, lehoiaren boterea eta indarra irudikatzen baitzuten, baita heriotzaren ondoko bizitza ere, honen ondorioz, hilobi askotan agertzen dira. Hilobien zaindariak dira.

TENPLUA → Antzinako Egiptoan, jainkoen omenez eraikitako eraikin eta leku   sakratuak dira, jainkoak etxeetan bizi zirela sinesten baitzuten. Hauetan hainbat errito burutzen dira: elizkizunak, jainkoei ofrendak …  Karnak  eta Luxorrekoa ezagunenak dira, oso aberatsak dira, igarobide eta areto ugariz osatuak.

OBELISKOA  Zutabe erako monumentu bat da, oinarri karratua eta gehienetan altuera handikoa, goiko muturrean piramidioi

izeneko pirámide bat duna. Obelisko zaharrenak Antzinako Egiptokoak dira eta esanahi erlijiosoa zuten. Tenpluen aurrean

bina obelisko eraikitzen zituzten, arima txarrak uxatzeko eta arima onak erakartzeko.

EGIPTOKO JAINKOAK

Faraoia Antzinako Egiptoko agintari gorena zen. Jainko edota errege ere kontsideratzen zuten. Lehena Menes izan zen, K.a. 3100 inguruan agindu zuena eta azkena Kleopatra VII, K.a. 49 eta 31 artean agindu zuena.

Antzinako Egiptoko faraoi eta jainko ezagunenak honako hauek dira:

RA → Eguzkiaren jainkoa

ANUBIS →  Hildakoen hiriaren jauna eta jainkoa

ISIS → Amatasun eta jaiotzaren jainkosa

OSIRIS → Berpizkundearen eta nekazaritzaren jainkoa

JNUM  → Uraren jainkoa

HORUS → Zerutar jainkoa

AKHENATON → Eguzki diskoaren zerbitzaria

Baita Tutankhamon, Keops, Kefren, Mizerinos, Kleopatra, Ator, Nefertiti, Ramses … ere.

FARAOIA ETA EGIPTOKO GIZARTEA

NON ETA NOLA BIZI ZIREN EGIPTOARRAK ?

Egiptoarrak  mendi  muinoetan  eraikitzen zituzten  etxeak, Nilo ibairen  ur maila igotzen  zenean  beraien  etxeak  ez puskatzeko.

Terrazetan haize goxoa hartzea gustatzen zitzaien. Neskak dantzan eta mutalak  pelotan,  xakean eta ipuinak kontatzen zituzten. Lana egiteaz gain ondo pasatzen ere bazekiten.

EGIPTOARREN BIZIMODUA

Egiptoar asko eta asko nekazariak  ziren.

Lurra lantzeko animaliak eta tresnak erabiltzen zituzten.

Soroak ureztatzeko ubideak eta Xaduf izeneko tresna erabiltzen zituzten.

Garia, garagarra, sesamoa, lekak eta barazkiak lantzen  zituzten gehienbat.

        

Inguruan  janari  asko  eta  asko biltzen zuten eta Nilori esker arrain asko harrapatzen zituzten eta ehizara joan eta usoak, patoak … harrapatzen zituzten.

NILO IBAIA

Egipton uda partean euriteak egoten ziren. Horren  ondorioz,  uholdeak  egoten  ziren. Uholde horiek onuragarriak  ziren, ur maia jeistean lurra  lokatz  beltz  batez  estaltzen  baitzen eta ondorioz,  lur horiek ongarrituta gelditzen ziren. Lokatz  beltz hori nekazarientzako oso ona omen zen. Urak  bustitzen  ez zituen  lurrak basamortuak ziren. 

EGIPTOREN KOKAPENA

Egipto, Afrikako  iparekialdean kokatzen da, Mediterraneo itsasoa eta Itsaso Gorriaren artean. Bere mugak hurrengoak dira: Mendebaldean Libia mugatzen du,  hegoaldean Sudanekin eta ekialdean Israel eta itsaso Gorriarekin .